merkeziyyet

bütün işlerin emirlerinin bir merkezden çıkması. merkez değiştirilmesi demektir. bir idareye bağlı olan bölümlerin, kendi kendilerini idare sistemi ademi merkeziyyet olarak bilinir.

29 mayıs 1453 de istanbulun fethinden sonra fatih, trabzonun vermekte olduğu vergiyi 2000 duka altına çıkarmıştı. erdebilli safeviye tarikatı şeyhlerinden şeyh cüneyd 1456 yılında ordusuyla trabzon üzerine yürüdü, imparatorluk ordusunu yenerek şehri kuşattı. bunun üzerine fatih, trabzonun şeyh cüneydin eline düşmemesi için amasya valisi hızır beyi trabzon üzerine gönderdi. durumu öğrenen şeyh cüneyd kuşatmayı kaldırarak çekildi. hızır bey trabzonu kuşatarak meydan-ı şarkîde (şimdki belediye meydanı) karargahını kurdu. fakat trabzonu savunmaktan korkan kral kalo iannes vergi vermeyi kabul etmişti.

fatih sultan mehmedi trabzon üzerine yönelten birtakım siyasi, idari, ekonomik ve tarihi sebepler vardır. bunların içinde en önemlisi, bizansın bir nevi kalıntısı durumundaki trabzon rum devletinin fethi gerçekleşmedikçe, istanbulun fethinin yarım görülmesiydi. bu arada trabzon devletinin osmanlı devleti aleyhinde venedik cumhuriyeti, iran, gürcistan devletleri, isfendiyar oğulları ve karaman oğulları ile ittifaklar kurması, hısımlıkları bahane ederek akkoyunluların anadoluya göz dikmeleri ve osmanlı topraklarına saldırmaları karşısında fatih, trabzonun fethine kesin olarak karar vermişti. 1460da uzun hasan, fatihin huzuruna elçiler göndererek hısımlık kurduğu trabzon rum devletinden alınan vergileri geri istemiş, bunun üzerine de fatih elçilere haydi siz gidin gelecek sene ben kendim gelir mahallinde vergimi öderim diyerek tasavvurunu açıkça ortaya koymuştu.