Hatay (sancak) sorunun çözümlenmesi ve hatay"ın ana vatana katılmasının genel özellikleri nelerdir ?

Hatay (sancak sorununun çözümlenmesi ve hatay"ın ana vatana katılması (29 haziran 1939):
Sakarya savaşı sonrası fransa ile yapılan 1921 antlaşması ile hatay, fransız himayesinde suriye"ye bağlı özerk (iç işlerinde serbest ) bir yönetime kavuşmuşltu.
Ancak özellikle Mustafa kemal Atatürk , bu durumu hiçbir şekilde kabullenememiştir. Nitekim, Atatürk ,1924 yılın da Adana"ya yaptığı gezi sırasın da "kırk asırlık Türk yurdu düşman elinde esir kalamaz " sözüyle Misak-ı mille doğrultusun da hatay ve iskenderun"un Türkiye"ye ait olduğunu ifade etmiştir.
9 Eylül 1936 yılın da Fransa ile suriye arasında imzalanan antlaşma ile suriye bağımsızlığına kavuşmuş hatay (sancak) sorunu tekrar gündeme gelmiştir. Nitekim bu antlaşma ile hatay ve iskenderun (sancak) suriye hükümeti"ne bırakılmıştır.
Türkiye ve sancak"ta yaşayan Türkler bu gelişmeden son derece rahatsız olmuş ve Türk hükümeti 9 ekim 1936 yılın da fransa"ya verdiği nota ile bu durumu protesto etmiş ve bölge halkının geleceğini kendisini belirlemesi gerektiğni belirtmiştir. .
Türkiye"nin ısrarı üzerine , sorunun çözümü için Milletler cemiyeti"ne taşınmasına karar verilmiş ve sorun 14-16 aralık 1936 tarihleri arasında görülmüştür. Milletler cemiyeti, sorunun çözümüne yönelik isveç temsilcisi sandler. bölgede inceleme yapması ve konuyla ilgili bir rapor hazırlaması için raportör olarak görevlendirmiştir.
sandler raporu
sandler raporu"nda hatay ve çevresin de Türk nüfusunun çoğunlukta olduğu belirtilmiştir. ve sancak raporu ile ilgili bir komisyonun kurulması önerilmiştir.
Bu doğrultu da hatay"da özel bir statünün kurulması ve sancak"ın ayrı bir varlık olarak sayılması da teklif edilmiştir.
Sandler raporu doğrultusun da milletler cemiyeti bir komisyon oluşturarak statünün ve anayasının hazırlanmasını sağlamıştır. böylece hatay , 2 eylül 1938 yılın da aynı varlık statüsü kazanarak bağımsız bir devlet olmuştur.
Yapılan seçimler sonucun da 40 milletvekilliğinden 22"sini Türkler kazanmıştır. Tüm milletvekilleri mecliste Türkçe yemin ederek göreve başlamışlar, Sancak"a Türkçe adıyla "hatay devleti adı verilmiştir.
2 eylül 1938 cumhuriyeti"nin
ilk cumhurbaşkanı : Tayfur sökmen
İlk başbakanı: Abdurrahman melek
ilk Meclis başkanı :Abdülgani Türkmen
Bu gelişmeden bir süre sonra , Hatay parlamentosu, türkiye"ye katılmak için karar almış 29 haziran 1939 tarihin de Hatay türkiye"ye katılmıştır. Böylece ;
Hatay"ın ana vatana katılmasıyla en son Suriye sınır çizilmiştir.
Misak-ı milli"den verilen tavizlerden birisi daha telafi edilmiştir. böylece güney sınırımız misak-ı milli"ye uygun bir şekil de çizilmiştir.
Misak-ı milli kararları doğrultusun da sınırlarımıza katılan son toprak parçası da hatay olmuştur.
Hatay"ın bağımsızlığını elde etmesi Atatürk dönemi dış politikasının en son gerçekleşen olayıdır. Fakat hatay"ın ana vatana katılması Atatürk"ün ölümünden sonra(1939) olmuştur.