D'hondt sistemi ile milletvekili hesaplama yöntemi nasıldır?

Türkiye’deki seçim sisteminde milletvekili sayısı hesaplama yöntemi olarak D’hondt Sistemi ( D’hondt System ya da D’hondt Metodu olarak da bilinir ) kullanılmaktadır. D’hondt Sistemi seçim sistemleri arasında en adil sistemlerden birisidir ve bu nedenle Türkiye açısından iyi bir tercihtir diyebiliriz.

D’hondt sistemi nedir?
D’hondt ismi 1870’li yıllarda geliştirilmiş ve Belçikalı Avukat Victor D’hondt tarafından geliştirilmiştir. Bu sistem matematiksel bir formüldür ve partilerin oy oranlarını sırasıyla 1, 2, 3, 4 gibi rakamlara bölerek, bölündükten sonraki rakamların karşılaştırılması ile dağıtan bir formüldür. Bu sistem ile her bölüm ve karşılaştırma sonrası bir milletvekili bir partiye dağıtılır ve daha sonra tekrar bölüm ve karşılaştırma işlemi yapılır. Bir örnek soru ile sistemi daha detaylı açıklayalım.

D’hondt sistemi ile milletvekili sayısı hesaplama örnek:
Diyelim ki bir şehirde seçime 3 parti girdi ve sırasıyla 120 bin, 70 bin ve 45 bin oy aldılar. Seçime giren partilere 1. parti, 2. parti ve 3. parti isimleri verelim. Bu şehirden çıkacak toplam milletvekili sayısı da 5 olsun.

Birinci parti oy sayısı = 120 bin

İkinci parti = 70 bin

Üçüncü parti = 45 bin

Toplam milletvekili sayısı: 5

Birinci milletvekili, oy oranlarının karşılaştırmasına göre dağıtılır. Bu durumda 1. parti 120 bin oy ile en yüksek oya sahip olduğundan, otomatik olarak ilk milletvekilinin sahibi olur.

İkinci milletvekili, bir önceki vekili alan partinin oyunu 2’ye bölerek, diğer parti oyları ile karşılaştırarak dağıtılır.

Birinci parti / 2 = 60 bin

İkinci parti = 70 bin

Üçüncü parti = 45 bin

Bu durumda ikinci milletvekilini 70 bin oy ile 2. parti alır.

Üçüncü milletvekili, bir önceki milletvekilini 2. parti aldığı için, 2. partinin oyu da 2 ye bölünür ve bu şekilde karşılaştırarak dağıtılır.

Birinci parti / 2 = 60 bin

İkinci parti / 2 = 35 bin

Üçüncü parti = 45 bin

Görüldüğü gibi 60 bin oy ile üçüncü milletvekilini de 1. parti alır.

Dördüncü milletvekili, bu sefer bir önceki oyu alan 1. partinin oyu 3’e bölünerek karşılaştırma yapılarak dağıtılır.

Birinci parti / 3 = 40 bin

İkinci parti / 2 = 35 bin

Üçüncü parti = 45 bin

Bu karşılaştırmada 3. parti en yüksek rakama sahip olduğu için 4. milletvekilini alır.

Beşinci milletvekili, bir önceki oyu alan 3. partinin oyu 2’ye bölünerek ve karşılaştırılarak hesaplanır.

Birinci parti / 3 = 40 bin

İkinci parti / 2 = 35 bin

Üçüncü parti / 2 = 22,5 bin

Görüldüğü üzere 5. milletvekilini de 1. parti alır.

Sonuç olarak milletvekili dağılımı şu şekilde olur:

Birinci parti: 3

İkinci parti: 1

Üçüncü parti: 1

bu seçim bölgesinden milletvekili çıkarmış olur.